นายนิพนธ์ ทรายเพชร

ราชบัณฑิต

โปรดเกล้า ฯ แต่งตั้งเมื่อวันที่ ๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๓ สาขาวิชาดาราศาสตร์ ประเภทวิชาวิทยาศาสตร์กายภาพ สำนักวิทยาศาสตร์

ตำแหน่งสำคัญในราชบัณฑิตยสถาน/ราชบัณฑิตยสภา
  • อุปนายก คนที่ ๑
    วาระ (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๒)
  • เลขานุการสำนักวิทยาศาสตร์
    วาระ (พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๔๘)
  • ประธานกรรมการคณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์ดาราศาสตร์
    วาระ (พ.ศ. ๒๕๕๑ – ปัจจุบัน)         
ประวัติการศึกษา
  • ปริญญาตรี สาขาฟิสิกส์ มหาวิทยาลัยเมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย, ๒๕๐๔
  • ปริญญาโท สาขาดาราศาสตร์ฟิสิกส์ มหาวิทยาลัยฟลอริดา เกนส์วิลล์ สหรัฐอเมริกา, ๒๕๑๒
ประวัติการทำงานวิชาการ
  • อาจารย์โท วิทยาลัยวิชาการศึกษา บางแสน พ.ศ. 2506-2513
  • วิทยากรโท ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพ กรมวิชาการ พ.ศ. 2513
  • วิทยากรเอก ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพ กรมวิชาการ พ.ศ. 2517
  • นักวิชาการศึกษา ๗ ศูนย์บริภัณฑ์เพื่อการศึกษา กรมการศึกษานอกโรงเรียน พ.ศ. 2522-2533
  • นักวิชาการศึกษา 8(ว) ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา กรมการศึกษานอกโรงเรียน พ.ศ. 2534-2536
  • นอกศึกษานิเทศก์ ๘ หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมการศึกษาโรงเรียน พ.ศ. 2536-2538
  • ศึกษานิเทศก์ 9 หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมการศึกษานอกโรงเรียน พ.ศ. 2539
ประวัติการทำงานวิชาชีพ
  • กรรมการสภาวิจัยแห่งชาติ สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ พ.ศ. 2548 – 25๕๕
  • คณะทำงานบัญญัติศัพท์สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์ สภาวิจัยแห่งชาติ พ.ศ. 2556-2562
  • กรรมการสถานศึกษา ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษารังสิต พ.ศ. 2551 -.25๕๗….
  • กรรมการสถานศึกษา ศูนย์การศึกษาทางไกล กศน. พ.ศ. 2552-2554
  • คณะกรรมการกิจการสำนักงานราชบัณฑิตยสภา พ.ศ. 2560-2562
  • คณะกรรมการประสานงานแลกเปลี่ยนองค์ความรู้กับองค์กรปราชญ์ต่างประเทศ พ.ศ. 2560-2562
  • คณะกรรมการร่างข้อบังคับและระเบียบราชบัณฑิตยสภา พ.ศ. 2560-2562
ประวัติการทำงาน
  • ผู้อำนวยการสำนักงานโครงการอุทยานวิทยาศาสตร์พระจอมเกล้า ณ หว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ พ.ศ. 2534-2536
  • นายกสมาคมดาราศาสตร์ไทย พ.ศ.2533-2536 และพ.ศ.2539-2542
ผลงานวิชาการ

ตำราและหนังสือ

  • มหัศจรรย์มนุษย์กับดวงดาว (บริษัท สำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช จำกัด พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๓๘)
  • การดูดาวขั้นต้น (บริษัท นานมีบุ๊คส์ จำกัด พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๓๘) ศูนย์หนังสือจุฬา พ.ศ. ๒๕๕๕
  • ดาวเคราะห์ชุมนุม (บริษัท นานมีบุ๊คส์ จำกัด พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๔๓)
  • โลก ดาราศาสตร์และอวกาศ (ผู้เชี่ยวชาญด้านเนื้อหา เป็นหนังสือเรียน และคู่มือครู สาระการเรียนรู้พื้นฐาน โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ของ สสวท. พ.ศ. ๒๕๔๗)
  • ดาวหาง (ในสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เล่มที่ ๓๑ พ.ศ. ๒๕๔๙)
  • จักรวาลและอวกาศ (บริษัท สำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช จำกัด พิมพ์ครั้งที่ ๔ พ.ศ. ๒๕๔๘)
  • สุริยุปราคา (บริษัท สำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช จำกัด พิมพ์ครั้งที่ ๘ พ.ศ. ๒๕๔๘)
  • เอกภพและระบบสุริยะ ในวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อมเพื่อชีวิต ของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
หนังสือแปล
  • ประวัติย่อของเวลาจากบิกแบงถึงหลุมดำ แปลจาก Stephen Hawking : A Brief History Of Time: From Big Bang To Black Hole
  • เปิดโลกดาราศาสตร์ แปลจาก Jacqueline Mitton & Simon Mitton: The Marshall Children’s Guide to Astronomy
  • ชวนสำรวจโลกและอวกาศ แปลจาก Catherine D. Hughes: Litlle Kids First Big Book of Space
  • ชุดแห่งความรู้คู่กาย : อวกาศ แปลจาก Carole Stott and Clint Twist: Space Facts
  • กล้องโทรทรรน์ ของกาลิเลโอ แปลจาก Karen Foster & Gerry Bailey: Galileo’s Telescope
  • ผ่าเอกภพไขปริศนากาเเล็กซี่ แปลจาก Dr. Shuzo Isobe: Nyumon Visual Science Uchu Noshikumi
  • เรื่องน่ารู้ โหด มัน ฮา ท่องกาแล็กซี่ ขี่จรวดเที่ยว แปลจาก Kjartan Poskitt: The Gobsmacking Galaxy
  • วิทยาศาสตร์สุดมหัศจรรย์ ดาราศาสตร์อวกาศ ฉบับสมบูรณ์ แปลจาก Lisa Miles & Alastair Smith: Book of Astronomy and Space
        บทความในวารสารต่างๆ
  • วันที่ดวงอาทิตย์ขึ้นและตกตรง ๑๕ ช่องประตูปราสาทหินพนมรุ้ง (วารสารราชบัณฑิตยสถาน ฉบับผนวก ๒ ธันวาคม ๒๕๓๖)
  • จะเกิดอะไรขึ้นเมื่อความเอียงของแกนหมุนของโลกกำลังลดลง (วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๒๖ ฉบับที่ ๒ กุมภาพันธ์-พฤษภาคม ๒๕๔๔)
  • เวลามาตรฐานประเทศไทย (วารสารราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๒๗ ฉบับที่ ๒ เมษายน-มิถุนายน ๒๕๔๕)
  • เรียนดาราศาสตร์ทำไม : ข้อเสนอแนะสำหรับครูผู้สอนดาราศาสตร์และอวกาศ (วารสาร สสวท. ปีที่ ๓๑ ฉบับ ๑๒๕, ๑๒๖ กรกฎาคม-สิงหาคม ๒๕๔๖, กันยายน-ตุลาคม ๒๕๔๖)
  • ดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ (วารสาร สสวท. ปีที่ ๓๒ ฉบับ ๑๓๐ พฤษภาคม-มิถุนายน ๒๕๔๗)
  • วัตถุมืดในเอกภพ (วารสาร สสวท. ปีที่ ๓๒ ฉบับ ๑๓๑ กรกฎาคม-สิงหาคม ๒๕๔๗)
  • วันที่ ๑ มกราคม ที่ใดในประเทศไทยเห็นดวงอาทิตย์ขึ้นก่อน (วารสาร สสวท. ปีที่ ๓๓ ฉบับ ๑๓๔ มกราคม-กุมภาพันธ์ ๒๕๔๘)
ความเชี่ยวชาญ
  • ดาวฤกษ์ (ดาวคู่)–การเรียนการสอนดาราศาสตร์
เกียรติคุณที่ได้รับ
  • ประกาศเกียรติคุณบัตรและเข็มที่ระลึกผู้ทำคุณประโยชน์ให้แก่กระทรวงศึกษาธิการ ประจำปี พ.ศ. ๒๕๕๖
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
  • เครื่องราชอิสริยาภรณ์ มหาวชิรมงกุฎ
  • เครื่องราชอิสริยาภรณ์ มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก
ฐานข้อมูลวิชาการ
  • Google Scholar